آنها که سال ها به در حجره محبت «یُحِبُّهم و یُحِبُّونَه» معتکف بوده اند و هر چه رقم «ما سوی اللّه دارد از حرم سینه بیرون کرده اند، نه بر آسمانی التفاتی بوده و نه بر زمین، نه امید بهشت دامن وقت ایشان را تاب داده و نه خوف آتشِ دوزخْ گریبان حال ایشان گرفته، نقود کاینات از صفحه ضمیر ایشان به کلی محو شده، مگر هستی او و طلب او تو را که بر هر گوشه ای از ریشه دستار خود عشقی است، بر هر ترکی از کلاه جاه خود میلی است، بر هر تکمه ای از قبای بقای خود تکیه ای است، دعوی محبت از تو چگونه درست آید؟ درین راه منزل اولْ دل دادن است و منزل دوم شکرانه را جان بر سر نهادن.

بابا اَفْضَل‌ِ کاشانى‌، افضل‌الدین‌ محمد بن‌ حسن‌ مَرَقى‌ کاشانى‌، حکیم‌، عارف‌ و شاعر ایرانى‌ نیمة دوم‌ سدة ۶ و نیمة نخست‌ سدة ۷ق‌. وی‌ به‌ویژه‌ به‌ سبب‌ داشتن‌ آثار فلسفى‌ به‌ زبان‌ فارسى‌ و نیز سروده‌هایش‌، در ایران‌ آوازه‌ای‌ بلند دارد، با اینهمه‌، شرح‌ زندگانى‌ وی‌ چندان‌ آشکار نیست‌.
آرامگاه‌ وی‌ در روستای‌ مرق‌ در ۴۲ کیلومتری‌ شمال‌ غرب‌ کاشان‌ است‌ که‌ محراب‌ گچ‌بری‌ منقوش‌ با آیه‌هایى‌ به‌ خط ثلث‌ گرداگرد آن‌ از نمونه‌های‌ ارزشمند هنر دوران‌ مغول‌، و صندوقچة چوبى‌ مشبک‌ آن‌ به‌ شیوة «آلت‌ و لغت‌» با تاریخ‌ ۹۱۲ق‌ در شمار بهترین‌ آثار هنری‌ عصر صفوی‌ است‌ .
سرگذشت‌ ابهام‌آمیز بابا افضل‌ موجب‌ شده‌ است‌ که‌ دربارة او افسانه‌ها ساخته‌ و پرداخته‌ شود: خویشى‌ خواجه‌ نصیرالدین‌ طوسى‌ با وی‌ و دور ماندن‌ کاشان‌ از گزند مغولان‌ با میانجیگری‌ خواجة طوسى‌ به‌ احترام‌ بابا افضل‌الدین‌، شیفتگى‌ پادشاه‌ زنگبار نسبت‌ به‌ بابا که‌ در خدمت‌ او به‌ لباس‌ درویشى‌ درآمد و پس‌ از مرگ‌ وی‌ معتکف‌ آرامگاهش‌ گردید، دیدار شیخ‌ سعدی‌ با بابا افضل‌، مقام‌ والای‌ او نزد سلطان‌ محمود غزنوی‌، و تعلق‌ خاطر بابا به‌ پسری‌ خیاط پیشه‌، و در نتیجه‌ عزلت‌گزینى‌ وی‌ در پایان‌ عمر، از آن‌ جمله‌اند که‌ هیچ‌یک‌ پذیرفتنى‌ نیست‌، در عین‌ آنکه‌ از شخصیت‌ تأثیرگذار او حکایت‌ دارد (بیشتر…)