اوز 4 دانشگاه و 36 مدرسه دارد که همه آنها را خیرین شهر ساخته‌اند اما فقط مراکز آموزشی اوز نیست که ساخته خیرین است، در این شهر هرچیزی که به چشم می‌آید، از خیابان و ساختمان‌ها و مراکز دولتی و آب انبار و ایستگاه تصفیه آب و موزه و کتابخانه و در و دیوار، ساخته شهروندان است. هدایت‌الله نامی این وضعیت را در یک جمله خلاصه می‌کند: «اگر در این شهر مشارکت مردمی وجود نداشت، اصلاً چیزی وجود نداشت.»

اما این شهر کوچک سنی‌نشین نه وابسته به کشاورزی است و نه صنعت، پس این همه سرمایه اجتماعی و مشارکت عمومی و این سطح از فرهنگ شهروندی از کجا می‌آید؟ من برای یافتن پاسخ این پرسش دو روز به اوز سفر کردم و به این نتیجه رسیدم که چنین سفری برای همه روزنامه‌نویسان، جامعه‌شناسان، نظریه‌پردازان توسعه، اقتصاددانان و سیاستمداران لازم است تا الگویی زنده از همه مفاهیم عالی توسعه یافتگی را از نزدیک لمس کنند. این شهر، تنها شهری است که به‌عنوان یک گزارش‌نویس، در آن با ناله و ناامیدی سر و کار نداشتم. اوز یکی از زنده‌ترین شهرهای ایران است.

فرهنگ سیاسی ما ایرانی‌ها به روسیه خیلی نزدیک است. آنها خودشان را خیلی بزرگ می‌دانند. حس همکاری‌شان با دنیا کم است. شما چین و روسیه را با هم مقایسه کنید. چین می‌گوید من با دنیا همکاری می‌کنم، ياد می‌گیرم و خودم را حفظ می‌کنم. الان چین با آمریکا نیم تریلیون دلار تجارت دارد. اما روس‌ها می‌گویند ملاک، اقتصاد نیست. ملاک، توانایی‌های دیگر است. ما ملت بزرگی هستیم. مساحت، منابع طبیعی و تاریخی طولانی داریم. خیلی به ما نزدیک هستند. چینی‌ها هم خیلی مثل ما بودند و زماني خودشان را مرکز ثقل جهان می‌دانستند. اما الان این‌گونه نیستند.
وقتی با دنیا کار کردند، متوجه شدند خیلی جاها ضعف دارند. الان در حال یادگیری در مدیریت، برنامه‌ریزی، بانکداری و صنعت از دنیا هستند. الان بسیاری از شرکت‌های دولتی چینی، مدیران‌شان را براي گذراندن دوره‌های عالی به انگلیس و آمریکا می‌فرستند. هندی‌ها هم خیلی این حالت را داشتند. اما اتفاق خیلی جالبی که در هند افتاد، این بود که هند تا دهه 70 میلادی خیلی تحت‌تأثیر نظامیان و امنیتی‌ها بود و اینها، شوروی را الگوی خود می‌دانستند. از اواخر دهه 70، هندی‌ها تعامل‌شان با نظامی‌های آلمان را آغاز کردند.

فهم جهان برایشان خیلی مهم بود. دیدند در دنیا اتفاقات بسیاری می‌افتد. گفتند ما چگونه می‌توانیم قدرت‌مان را افزایش دهیم و بهتر کنیم؟ چون برای خودشان جایگاه بزرگی قائل بودند. مساحت، تاریخ، جمعیت و قدرت هسته‌ای دارند، بنابراین با آلمان، فرانسه و انگلیس به لحاظ نظامی شروع به همکاری کردند. همکاری‌هایشان به‌تدریج ذهن‌شان را عوض کرد و اثرات مثبتش را روی غیرنظامیان درون حاکمیت گذاشت.

این نقطه حاکمیتی است. در نیمه دوم قرن بیستم به غیر از غرب اروپا و شمال آمریکا (که توسعه آنها به قرن 17 و 18 برمی‌گردد)، هر کشوری که پیشرفت کرده است، حاکمیت تصمیم گرفته که تغییر ایجاد کند و این‌ را به قرارداد اجتماعی تبدیل کرده است. شما 20 سال پیش ترکیه را با امروز مقایسه کنید. چه کسی باعث شد که ترکیه به شرایط امروز برسد؟ اولین فرد، تورگوت اوزال بود. با یک نگاه اقتصادی به ترکیه و سیاست خارجی ترکیه، آمد و این ادامه پیدا کرد. حتی وقتی اجویت که چپ است، در ترکیه به‌قدرت رسید، همان کار اوزال را ادامه داد. بعد ییلماز و بعد خانم چیللر آمد.
آقای اردوغان هم كه آمد از همه آنها جدی‌تر و عمیق‌تر تغییرات از نقطه حاکمیت را شروع کرد. اینها برایشان قدرت مالی ملی مهم بود. بعد آرژانتین، برزیل، شیلی، مکزیک و امارات، مثلا دوبی مدیون یک نفر بیشتر نیست؛ طرز تفکر یک نفر به نام شیخ‌محمد. شیخ‌محمد تصمیم گرفت دوبی را به یک مرکز تجاری‌، مالی و توریستی تبدیل کند. سؤال و مشورت کرد، شرکت‌ها و متخصصان را آورد و آرام‌آرام این کار را انجام داد.

ﺑﯽ ﺗﺮدﯾﺪ ﺷﮑﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي اﻣﺮوز در ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﻫﻪ ﻧﻔﯽ اﻟﮕﻮﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ داري و ﺳﻮﺳﯿﺎﻟﯿﺴﺘﯽ ﺳﺎﻣﺎن ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ .اﯾﻦ ﻧﻈﻢ ﺟﺪﯾﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻣﺘﺎﺛﺮ از ﺳﻪ وﯾﮋﮔﯽ داﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮوﮐﺮاﺳﯽ ﮔﺴﺘﺮده دوﻟﺘﯽ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ.ﻣﺮاد اﯾﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮي اﺻﻄﻼح ﺑﺮوﮐﺮاﺳﯽ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻨﻔﯽ و اﻧﺘﻘﺎدي آن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ و آن ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎر اداري و ﺗﻮﻟﯿﺪي (اﻋﻢ از ﻧﺮم اﻓﺰاري و ﺳﺨﺖ اﻓﺰاي) اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻧﺎﺣﯿﻪ يِ اﻗﺘﺪار ﻣﺪﯾﺮان دوﻟﺘﯽ ﺑﺎ ﻧﻔﯽ ﺟﻮﻫﺮ رﺷﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﻧﻮآوري ﺑﺎ ﻫﻤﺮاﻫﯽ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﮑﻨﻮﮐﺮات ﻫﺎ ، ﺗﻮان اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ را ﺻﺮف ﺗﻮﺟﯿﻪ اﻣﺘﯿﺎزات و ﮐﻨﺘﺮل ﻧﯿﺮوي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮري ﮐﻪ ارزﯾﺎﺑﯽ ﺗﻮان ﻣﻠ ﯽ و ﺣﻀﻮر در ﺗﻮﺳﻌﻪ يِ ﺟﻬﺎﻧﯽ را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ . ﭘﯿﺶ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺷﮑﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺟﺪﯾﺪ و ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ دادنِ ﻓﻬﻢ ﮐﻠﯽ از ﺑﺮوﮐﺮاﺳﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ، ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ دوﻟﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻮدﺟﻪ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﺑﻮدﺟﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ و ﺟﻤﻊ ﻫﺮ دو ﺑﻮدﺟﻪ يِ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﺳﺎل 1394 ﮐﻪ ﺗﻘﺮﯾﺒﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﮐﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﺟﺎري ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ، ﻣﻮرد ﻣﺪاﻗﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد .در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﭼﻬﺎرم ﺑﻮدﺟﻪ ﮐﻞ ﮐﺸﻮر در ﻧﻬﺎد ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي و ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺷﺮﮐﺖ ﻫﺎي دوﻟﺘﯽ در ﻣﺎﻟﮑﯿﺖ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ، ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎ و ﻧﻬﺎدﻫﺎي دوﻟﺘﯽ ﻗﺮار دارد .
از حیث به کارگیری جمعیت در سن کار (از 15ﺳﺎل تا 65 سال) ﻣﯽ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻣﺮوز ﻓﻘﻂ ﺣﺪود ﯾﮏ از ﭼﻬﺎرم ﺟﻤﻌﯿﺖ ﮐﺸﻮردر اﯾﻦ ﺑﺮوﮐﺮاﺳﯽ اﺷﺘﻐﺎل دارﻧﺪ و ﭼﺸﻢ ﺟﻮان ﻫﺎ و ﭘﯿﺮان ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ آﻧﺎن ﺟﻤﻌﯿﺖ زﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ، ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﻓﻌﺎل اﻧﺪك دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ . و ﻧﺮخ ﻣﺸﺎرﮐﺖ اﻗﺘﺼﺎدي در اﺛﺮ ﮐﺎرﮐﺮد اﯾﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ، در حدود 36 درصد گزارش می شود که با میانگین جهانی که حدود 62درﺻﺪ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ فاصله بسیار عمیقی دیده می شود.ﻓﺎﺻﻠﻪ يِ ﺑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﻧﺮخ ﻧﺸﺎن از وﺟﻮد ﻓﺮﺻﺖ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ وﯾﮋه ﺑﺮايِ زﻧﺎن و ﺿﺮورت ﮐﻨﺘﺮل اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﻪ در ﺗﻌﺮﯾﻒ اﯾﻦ ﺑﺮوﮐﺮاﺳﯽ ﺑﻪ آن اﺷﺎره ﺷﺪ ، دارد. ﺑﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺗﻤﺎم اﻗﺘﺼﺎد ﮐﺸﻮرﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﻣﻬﺎر و ﺗﺪﺑﯿﺮ ﻫﻤﯿﻦ ﺑﺮوﮐﺮاﺳﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.

در ﭼﻨﯿﻦ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺪﯾﺪا اﺣﺴﺎس ﺷﺪ .روﻧﺪ اﺣﯿﺎي ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮي ﺗﯿﻢ ﻃﺮﻓﺪاران آزادﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان در ﺳﺎل ﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎﻧﯽ ﺟﻨﮓ ﺷﺮوع ﺷﺪ .ﺗﯿﻤﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﯿﻢ ﺗﻌﺪﯾﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻌﺮوف ﺷﺪ .ﭘﺲ از ﻣﻌﮑﻮس ﮐﺮدن ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت اﺳﻔﻨﺪ ﺳﺎل 215 در سال 1363یعنی ﺗﻐﯿﯿﺮ وزارت ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ، روﻏﻨﯽ زﻧﺠﺎﻧﯽ، ﺗﻮﺳﻂ دوﻟﺖ اول ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ (ﻫﺎﺷﻤﯽ )ﻣﺠﺪدا ﺑﻪ ﺳﻤﺖ رﯾﺎﺳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ ﻣﻨﺼﻮب ﺷﺪ. ﺑﺎ روﯾﮑﺮد دوﻟﺖ ﺳﺎزﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﺑﺎزﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﺷﺪت آﺳﯿﺐ دیده از جنگ 8 ﺳﺎﻟﻪ و آزاد ﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎد ﺑﻪ ﺷﺪت دوﻟﺘﯽ ﺷﺪه اﯾﺮان ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب، ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻋﻤﻼ ﺑﻪ راس ﻫﺮم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﮐﻪ از ﻋﻤﺮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﺎم داده ﺷﺪ، ﭘﺮداﺧﺖ. اوﻟﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺎزﻣﺎن اﺣﯿﺎ ﺷﺪه ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﺑﻮدﺟﻪ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ يِ اول ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي- اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اول ﺗﻌﺪﯾﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﻬﺮت ﯾﺎﻓﺖ. اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ در ﯾﮏ ﻣﺎده واﺣﺪه و 52 تبصره برای اجرا در مدت 5 سال (1368 -1372)ﺗﻬﯿﻪ و ﺑﻪ ﻫﯿﺎت دوﻟﺖ اراﺋﻪ ﺷﺪ . ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اول ﺗﻮﺳﻌﻪ درتاریخ 11 بهمن ماه 1368 ﺑﻪ ﺗﺼﻮﯾﺐ ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮراي اﺳﻼﻣﯽ رﺳﯿﺪ . در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻫﺪاف دﻫﮕﺎﻧﻪ اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ، ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﯽ ﻓﻀﺎﯾﯽ و ﺗﻮزﯾﻊ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﺗﻤﺮﮐﺰ زداﯾﯽ از ﺗﻬﺮان ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ .در ﺟﺪول ﻫﺎي ﭘﺎﯾﺎن ﺳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ، ﻣﺘﻮﺳﻂ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدي ﺳﺎﻻﻧﻪ 8/1 درﺻﺪ در ﺳﺎل و ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﺷﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ (2/3 درﺻﺪ در سال) سالانه9/4 درصد در سال، اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻟﮕﻮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ، برنامه ریزی ﺟﺎﻣﻊ اقتصادی و استراتژی جاﯾﮕﺰﯾﻨﯽ واردات ﺑﺎ ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺻﻨﺎﯾﻊ داﺧﻠﯽ و ﮐﺎﻫﺶ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ درآﻣﺪ ﻧﻔﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ. برنامه اول توسعه در عمل و اجرا با مشکل روبرو شد و به اهداف خود از جمله رشد اقتصادی پیش بینی نشده،نرسید. ﭘﺲ از ﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اول ماده واحده و 101 تبصره برای اجرا در مدت 5 سال(1374 – 1378) تهیه و به هیئت دولت و سپس مجلس ارائه شد، و در تاریخ 20 آذر 1373 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. در ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻫﺪاف ﺷﺎﻧﺰده ﮔﺎﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دوم ﮐﻪ ﻧﺮخ رﺷﺪ آن 1/5 درﺻﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ، ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺤﺮوم ﮐﺸﻮر ﺗﻮﺟﻪ وﯾﮋه ﺷﺪه ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، رﺷﺪ ﻓﻀﺎﯾﻞ ﺑﺮاﺳﺎس اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ، اﺳﺖ. اﻫﺪاف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻬﺮه وري، ﺗﺮﺑﯿﺖ ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ، رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار، ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ و اﻣﮑﺎﻧﺎت ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺘﺎن ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻃﻖ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﺗﺮ از ﻣﯿﺎﻧﮕﯿﻦ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻧﺼﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﮐﺸﻮر، اﺗﺨﺎذ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﺳﺎزﮔﺎر ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺮوﻣﯿﺖ زداﯾﯽ و رﻓﻊ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻫﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﺟﻤﻠﻪ زﯾر ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﺎي ﻫﺪف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دوم ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. اﻟﮕﻮي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دوم، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﺟﺎﻣﻊ اﻗﺘﺼﺎدي و اﺳﺘﺮاﺗﮋي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ، رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار، ﺣﻤﺎﯾﺖ از ﺻﻨﺎﯾﻊ داﺧﻠﯽ و ﮐﺎﻫﺶ واﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ درآﻣﺪ ﻧﻔﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ ، اﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ در راﺳﺘﺎي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اول ﺗﻮﺳﻌﻪ و در ﺟﻬﺖ آزادﺳﺎزي اﻗﺘﺼﺎد اﯾﺮان ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ دوم ﺗﻌﺪﯾﻞ اﻗﺘﺼﺎدي شهرت یافت.

کار به جایی رسیده است که بنا بر اعلام رییس قوه قضاییه بخاطر بروز این پدیده در امر قضا مجبور به تغییر بسیاری از قاضیان گردیده اند.بی دلیل نیست که اسوه و الگوی حکومت اسلامی یعنی امیرالمومنین(ع) در مورد این مردم چنین میفرماید:
پناه بر خدا اگر قاضی آزمند و طمع کار افتد.در این موقع دزدان جامعه خوب می توانند انگشت بر نقطه حساس کشور گذاشته و دست غارت از آستین بیرون آورند.زیرا آسان است قاضی را تطمیع کنند و اموال دیگران را بربایند.
این پدیده آنگاه که توسعه پیدا نماید آن چنان مردم را جسور می نماید که هنگام دریافت وامی بانکی که کارمزد و بهره آن را هم باید بپردازی تا وجهی خارج از سیستم و به شخصی خاص نپردازی از آن وام خبری نیست!این می شود که در روزنامه ها آگهی هم می بینی که وام را خرید و فروش می کنند و دیگر خجالت و پنهان کردنی هم نیاز نیست.
از آنجا که ما داعیه حکومتی بر مبنای اسلام را داریم خوب است به اعتقاد و عمل امیرالمومنین(ع) در این مورد بپردازیم.به ایشان خبر میرسد که مسئول امور مالی بازار اهواز خلافی مالی نموده است.پس از پیگیری و اثبات مطلب حضرت نامه ای به حاکم اهواز نوشته و در آن دستور می دهد که:
هنگامی که نامه مرا خواندی “ابن هرمه” را برکنار کرده و به مردم معرفی کن.به زندانش بیفکن.آبرویش را بریز و به همه بخش های تابع اهواز بنویس که من چنین عقوبتی را برای او معین کرده ام.مبادا در مجازات او غفلت یا کوتاهی کنی که نزد خدا خوار می شوی و من به زشت ترین صورت ممکن تو را از کار برکنار می کنم و خدا آن روز را نیاورد.
شب ها زندانیان را برای هواخوری به فضای باز بیاور جز ابن هرمه را.
فراموش نکنید که او نه یاغی بود و نه جنایتکار.اما از نظر امیر مومنان تهدید جامعه مسلمین و تشویش اذهان عمومی یعنی این

خواندن این سطور بدون مطالعه بقیه مطالب رد و بدل شده دراین عیادت ناقص خواهد ماند و به همین دلیل است که می گویم باید دید که جملات این الگوهای ما در چه زمان و به چه خاطر ادا شده است. توجه فرمایید:
در این موقع”علائ حارثی” قدری از برادرش گله کرد و بعرض رسانید که “عاصم” مدتی است به نام پیروی از شما گلیم پاره به تن پوشیده و از خانواده و زندگی خود کناره گیری نموده است.”عاصم” شرف حضور داشت.امیرالمومنین(ع)به جانب او رویش را برگرداند و با لهجه ای رقت آمیز که در عین حال قدری خشمناک بنظر می رسید چنین فرمود:
تو نیز ستمکاری ولی فقط بر نفس خود ظلم می کنی.شاید بتوانم بگویم خانواده تو و کسان تو و آنهایی که باید از دسترنج تو بهره ببرند نیز از این ستم برکنار نیستند.شما در تشخیص زهد و پرهیزکاری سخت به اشتباه و غلط رفته اید.آن کس که به سعی بازوان نانی به چنگ می آورد و با خویشاوندان تنگدست و بی چیز صرف می نماید اگر از زندگی دنیا حد اعلای لذت و کام را ادراک نماید باز هم بنده صالح و پرهیزگار است که در پیشگاه خداوند محبوب و عزیز می باشد.
مگر نمی دانی که در قرآن چه فرمود: روزی حلال برای بندگان من تا هر پایه که باشد زیبنده و شایسته است.
این که می بینی من پیراهنی هرچه پست تر و خوراکی هرچه کمتر و ناگوارتر از دنیا انتخاب کرده ام به دیگران مربوط نیست.آخر نه من پیشوای مسلمانان و امام امتم؟من وظیفه دارم که با ضعیف ترین افراد رعیت خود در زندگی شریک و همسر باشم .مرا به روز قیامت از تمام کسانی که تحت حکومت من زندگی کردند خواهند پرسید.من باید همیشه گرسنگان را به یاد داشته باشم

دكتر سريع القلم در ادامه بر اهميت كار اقتصادي چند جانبه و منطقه يي و بيرون آمدن از الگوهاي صرفا داخلي تاكيد كرد و گفت: منطقه نفتا در شمال امريكا (كشورهاي كانادا، امريكا، مكزيك) نشان مي دهد كه در سال 1993 تجارت ميان اين كشورها 290 ميليارد دلار بوده است، در حالي كه در سال 2012 به 1/1 تريليون دلار رسيده است.
اين پيشرفت چشمگير به دليل قفل شدن اين كشورها و يادگيري متقابل است.
کشور مکزیک که ما آشنایی بسیار کمی در باره آن در حوزه علمي و اجرايي داريم، با كيفيت، رقابت و سرمايه گذاري آشنايي بسيار نزديكي دارد. 20 سال گذشته 75 درصد صادرات كشور مكزيك را نفت تشكيل مي داد، در حالي كه امروز 75 درصد صادرات اين كشور كالاست. درآمد سرانه اين كشور در سال 1994، 4500 دلار بوده است، در حالي كه امروز به 9700 دلار رسيده است.
دكتر سريع القلم در حالي كه اين اعداد و ارقام را درباره شاخص هاي توسعه كشورهاي مختلف بيان مي كرد، بر اهميت ذهن كمي و رقمي و آماري در سياستگذاري ها تاكيد كرد و گفت: طي 20 سال آينده 35 هزار هواپيماي ايرباس در دوبي بايد ساخته شود، اين امر به دليل تقاضاي بالايي است كه در دنيا وجود دارد. ارزش اين تعداد هواپيما 8/4 تريليون دلار است كه 35 درصد تقاضاي اين هواپيماها در منطقه آسيا خواهد بود. حدود 35 كشور در دنيا براي توليد اين هواپيماها با يكديگر همكاري مشترك خواهند داشت.
دكتر سريع القلم در ادامه با اشاره به كهنه بودن متوني كه در علم سياست در ايران آموزش داده مي شود، گفت: متوني كه ما در ايران مي خوانيم و مورد بحث قرار مي دهيم، تقريبا به 55 سال گذشته برمي گردد، يعني در كشور ما هنوز صحبت از غرب است، در حالي كه ديگر غربي در كار نيست.

نرخ رشد از كل جهان در مورد چين 35 سال گذشته 9/9 درصد بوده، اما امروز به 6/33 درصد رسيده است. اين رقم در مورد چين از 8/3 درصد به 4/9 درصد رسيده است و در مورد ژاپن از 3/10 به 4/1 درصد رسيده است.
مدیریت درآمد نفت در نروژ نشان مي دهد كه اين كشور 720 ميليارد دلار در صندوق ذخيره ملي اش اندوخته دارد. طبق قانون اين كشور تنها 4 درصد از اين رقم را مي تواند در بودجه جاري مورد مصرف قرار دهد، يعني طبق مقررات نروژ 96 درصد از درآمد نفتي اين كشور بايد بيرون از اين كشور سرمايه گذاري شود و 5/2 درصد مالكيت هر شركتي كه در اتحاديه اروپا ثبت شده متعلق به ذخاير نفتي كشور نروژ است. امروز تمامي احزاب و پارلمان در نروژ با يكديگر براي توافق بر سر اجماع جهت بهره برداري بيشتر از اين درآمد نفت با يكديگر بحث مي كنند، تا به توليد علم، فناوري و ايجاد ساختار عمراني وسيع تر در اين كشور بپردازند

“محمود سریع‌القلم” استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفتگوی مشروح با گروه دین و اندیشه خبرگزاری مهر به بررسی سبک زندگی معطوف به توسعه یافتگی پرداخت و سبک کنونی زندگی ایرانی را نقادی و راهکارهای پیشنهادی خود برای اصلاح آن را مطرح ساخت.

دغدغه پیشرفت و توسعه یافتگی در آثار و آرای دکتر محمود سریع القلم برجسته است. اگر مخاطب آشنایی با سیر فکری این استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی تهران داشته باشد درمی‌یابد که دغدغه سریع القلم توسعه یافتگی و طرح اصول ثابت آن با مطالعات مقایسه‌ای است. کتابهای “عقلانیت و توسعه یافتگی ایران”، “فرهنگ سیاسی ایران” و “اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار” از جمله آثار وی در واقع این سیر را مورد بررسی قرار می‌دهند. در حال حاضر، کتاب “عقلانیت و توسعه یافتگی ایران” به چاپ نهم و کتاب “اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار” به چاپ پنجم رسیده است.

سریع القلم معتقد است که توسعه یافتگی از دو بخش کلان تشکیل می شود: اصول ثابت و الگوهای مختلف به تناسب شرایط گوناگون کشورها. کشورهایی مثل آلمان، انگلیس و ژاپن و… از اصول ثابت توسعه یافتگی برخوردارند مانند دولت حداقل، صنعتی شدن، توجه فراگیر به علم وعقلانیت، بخش خصوصی فعال، نظام آموزشی کاربردی، نخبگان ابزاری منسجم، مردم پرکار و مسئولیت پذیر، دولت پاسخگو… ولی الگوهایی که طی سالها پرورش و تکامل یافته، متفاوت است.

در بررسی این اصول، فرهنگ و سبک زندگی ایرانی مورد توجه این محقق بوده است. نقدهای وارده بر سبک زندگی و مطالعه و بررسی مقایسه‌ای این سبک با روش زندگی کشورهای توسعه یافته از جمله مطالعات دامنه‌دار این استاد دانشگاه بوده است. بر این اساس و نظر به اهمیت موضوع سبک زندگی معطوف به توسعه‌یافتگی گفتگویی با دکتر محمود سریع القلم انجام داده‌ایم که از نظر می‌گذرد.

در نظر داشته باشید که ما به سبک زندگی هیچ ملتی اصالتاً نمی توانیم ایراد بگیریم چون سبک زندگی نتیجه انباشت تجربیات تاریخی یک ملت است. اما می توانیم معیارهایی را مشخص کنیم و از آن زاویه آسیب شناسی کنیم. در اینجا قصد دارم آسیب شناسی سبک زندگی ایرانی را بر اساس خود فرهنگ ایرانی و فرهنگ دینی مورد خطاب قرار دهم.

مادیات و خودخواهی کانونهای سبک زندگی ما شده است

بر اساس تجربه‌ای که در مشاهدات بین‌المللی از جوامعی چون ترکیه، مالزی، کشورهای عربی و اروپایی داشته‌ام اولین وجه مقایسه‌ای که می‌توان در خصوص سبک زندگی ایرانی و همه این کشورها در نظر گرفت و البته بر خلاف ادعاهایی که عموماً در میان ما وجود دارد این است که میانگین ایرانی خیلی دنیا دوست است. علاقه عمیقی به دنیا و مال دنیا دارد ولی هنرمندانه و با ادا و ظاهرسازی آنرا استتار می‌کند. از این دنیا هم، پول، لوازم زندگی، نمایش خانه، ویلا و اتومبیل به دیگران سهم مهمی از دنیادوستی ایرانی دارد. در مقایسه، یک دانمارکی برای نقاشی، موزه، هنر، کتاب، آخرین رمانها، کنسرت، تئاتر، دوستان فرهنگی، کشف کشورها و فرهنگهای دیگر، جا باز می‌کند. در سبد کالاهای میانگین ایرانی، این موارد تقریباً تعطیل است. کافی است صورت آرام و خوش‌رنگ یک شهروند معمولی ترکیه را با یک ایرانی مضطرب و همیشه در حال پول جمع کردن مقایسه کنید

ادامه دارد