بطور کلی همه می دانند که عرفان ایران واجد دو جنبه مثبت و منفی است.نه آنکه هر عبارت و نکته ای که در آن یافت شود،دلچسب یا قابل اعتنا باشد.نه تنها امروز بلکه در زمان خود نیز،مواردی بوده که با جنبه های زنده طبیعت بشر سازگاری نداشته.خود حافظ آن ها را “طامات ” مرادف با خرافات می دانسته.

قبول داریم که کتابهایی از نوع”تذکره الاولیا” و “اسرار التوحید” و “معارف بهائ ولد”(پدر مولوی) و “فیه مافیه” و “مقالات شمس”……دارای ارزش اجتماعی و اخلاقی و ادبی فراوانند،ولی از نظر دور نمی داریم که به مقداری از این حرف ها باید به صورت”شئی موزه ای” نگاه کرد که نفیس است ولی کاربرد روزانه ندارد.

عرفان ایران – که در هیچ کشور دیگری به این وسعت و لطافت پا نگرفته – قبل از هرچیز زاییده اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی مملکت بوده:ظلم و فساد،فروبستگی های تشرعی،جدایی میان دین و انسانیت،جدایی میان عمل و حرف و اخلاق و ادعا،انتظارهای طبیعی مردم را به سرخوردگی دچار کرده بوده.بنابراین راهی جز این ندیدند که فضای معنوی دیگری را در برابر خود بگشایند که هرچند به ترک و فقر و اعتزال بینجامد،لااقل افق دلگشای آن از نفس تنگی جلوگیری کند.

انسان عرفانی که در عالم “بی وزنی”زندگی می کرد،در ازای ترک تعلقات،مستی جولان را به دست می آورد.ملت ایران در بخش بزرگی از تاریخ خود،در کمبود “اکسیژن آزادی” برای تنفس بوده،که چاشنی عرفانی فکر،تا حدی آن را جبران کرده است.

در فلسفه اسلامی اولین نام در خشان عبارت بود از یعقوب بن اسحق کندی یک عرب  خالص از خانواده امراء کنده.

کندی را – چنانکه ابن الندیم  می گوید – فیلسوف العرب می خوانده اند . با آنکه ظاهراً غیر از فلسفه درعلوم مختلف تألیفات داشته است از آثار او چندان چیزی نمانده. وی که از خاندان اشراف و امراء عرب بود در کوفه ،بغداد و بصره می زیست و چون با علوم یونانی، ایرانی، و هندی آشنائی تمام داشت.به امر مأمون خلیفه مأمور شد کتب حکمت را از یونانی یا سریانی نقل کند . در اواخر عمر مورد تعقیب واقع گشت و ظاهراً به اتهام تمایل به اعتزال درعهد متوکل کتابخانه اش  مصادره شد .

کندی تألیفاتش بالغ بردویست و هفتاد مجلد  می شد که حتی از یک دهم ازآ ن هم امروز نشانی نمانده است . قسمتی از آثار او در قدیم به لاتینی ترجمه شد و از بعضی آثارش فقط ترجمه لاتینی باقی است .تأثیر فکر نوافلاطونی درین آثار برآمد فلسفه ارسطو را با حکمت افلاطون تلفیق کند. درست است که کندی در اواخر عمربه محنت افتاد اما تأثیر وجود او درنشر علوم عقلی بین مسلمین بسیاربود و شاید بتوان گفت گرایش به تحقیق تجربی هم بوسیله آثار علمی او از دنیای اسلام به اروپای غربی راه یافت ، در حکمت، کار کندی را فارابی دنبال کرد .